De koffieplant behoort tot de houtige planten. Wilde koffieplanten kunnen wel 10 tot 15 meter hoog worden. De koffieplanten voor het verbouwen van koffie worden gesnoeid en worden niet groter dan 1,5 tot 3 meter zodat ze makkelijker te oogsten zijn. Koffieplanten hebben zo'n 5 jaar nodig voordat zij een goede oogst kunnen leveren.

De bloemen van de koffieplant hebben vijf kroonblaadjes. Bloemknoppen ontwikkelen zich na regenval. De bloem is de basis voor de koffieboon die wordt gevormd. De bessen (vruchten) vormen zich na de bloei, in de bessen ontwikkelen zich 2 zaden: de koffiebonen.

De vrucht is een besvrucht, waarin zich twee zaadjes ontwikkelen: de koffiebonen.  De koffiebonen worden dus in de bes gevormd.

De bessen zijn rijp (en de koffiebonen dus goed uitgegroeid) als zij rood tot paarsrood zijn. De bessen zijn dan gereed om geplukt te worden en de koffiebonen kunnen dan uit de bes worden gehaald voor verdere verwerking.